Izleti i zanimljivosti

NOVI BEČEJ

Na prelepom keju kraj Tise nalazi se šetalište, poslastičarnica, restorani i amfiteatar. Tu se provode mirna popodneva u šetnji, ali i učestvuje u nizu uzbudljivih manifestacija, od kojih su svakako najinteresantnije “Cvetanje Tise” i Gospojinski dani. Ne treba propustiti priliku da se obiđe muzej “Glavaševa kuća” gde se sa puno pažnje i ljubavi čuva duh starih vremena u starom nameštaju, berbernici ili sobi čuvenog Josifa Marinkovića. Tu su i muzej starih traktora “Žeravica” i Tiska akademija akvarela.

CRKVA ARAČA

Crkva Arača se nalazi u blizini Novog Miloševa, desetak kilometera od Novog Bečeja. Ostaci crkve se nalaze na Tisi i predstavljaju kulturni i istorijski spomenik velikog značaja, jedini tako star spomenik kulture na ovim prostorima. Rimska bazilika je izgrađena 1230. godine. Arheološka ispitivanja su pokazala da je monumentalna konstrukcija nastala na temeljima ranije
crkve, verovatno iz XI veka.

BEČEJ

Bečej je grad star više od 900 godina. U njemu se nalaze brojni kulturno-istorijski spomenici. U samom centru grada svojom monumentalnošću se izdvaja srpska pravoslavna crkva. Podignuta je je u vizantijskom stilu. U crkvi se naročito ističe visoki ikonostas sa klasicističko-romantičarskim dekoracijama i sa 63 ikone, koje je radio poznati akademski slikar Uroš Predić. Prva pravoslavna crkva u Bečeju podignuta je 1774. godine, ali je spaljena 1849. godine. Hram Svetog velikomučenika Georgija građen je u stilu kasnog klasicizma, dok su tri tornja, kao simbol Svetog trojstva, rađena u baroknom stilu. Gradnja crkve počela je 1851. godine. Glavni majstor bio je Andrija Šmaus, a njegov pomoćnik Mita Somborski iz Bečeja. Završena je septembra 1858. godine. Ikonostas Crkve svetog Georgija krase 63 ikone. Rađen je u baroknom stilu. Završio ga je bečki majstor Kistner 1868. godine, a pozlatu ikonostasa je radio bečki umetnik Jarai. Same ikone je radio Uroš Predić od 1889. godine do 1893. godine.

U centru grada je i katolička crkva koja je svoj sadašnji oblik dobila 1830. godine. To je jednobrodna građevina, polukružne apside na severu, izdužene osnove i sa zvonikom na čeonoj strani. Poseduje dve oltarske slike poznatog mađarskog slikara Mora Tana, rođenog 1828. godine u Bečeju. Trgom dominira i spratna zgrada opštine iz 1881. godine, a uz nju se nalazi zadužbina baronice Eufemije Jović iz 1894. godine, koje je izgrađena u secesionističkom stilu. Dve zgrade od 1902. godine čine jednu celinu, tako da se fasada Skupštine opštine Bečej prema trgu proteže u dužini od preko 60 metara.

Trg okružuju i nekadašnja osnovna škola (danas srednja mašinska) iz 1861. godine, spratna zgrada bivšeg hotela „Central“ (sada Centar za kulturu i srednja ekonomsko- trgovačka škola), zgrada štamparije „Proleter“ (bivša Potiska štedionica), kancelarije „Fadip-a“ (nekada Ajfelova, zatim Komaromijeva kuća iz 1901. godine) i kuća Bogdana Dunđerskog iz 1904. godine.

U blizini je i čuveni dvorac „Fantast“ ili Dvorac Dunđerskog sa ergelom konja. Građen u nekoliko faza, u neogotičkom i neoklasicističkom stilu, završen 1920.g. Danas je pretvoren u hotel.

AJFELOVA BRANA

Nedaleko od vikend-naselja Baračka, na ušću Velikog bačkog kanala u Dunav, nalazi se stara brana-ustava za regulaciju nivoa vode koja je konstruisana u birou Gustava Ajfela. Izgrađena je 1856. i smatra se jednom od prvih betonskih ustava u Evropi. Od 1975. godine nalazi se izvan upotrebe i zaštićena je kao spomenik kulture.

SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA SVETOG NIKOLE – MELENCI

Srpska pravoslavna crkva sv. Nikole u Melencima sagrađena je u drugoj polovini XVIII veka, najverovatnije ubrzo po doseljavanju Srba graničara 1752. godine. O tome svedoči i podatak da je već 1767. godine u Melencima bilo čak sedam sveštenika. Crkva je uobičajena jednobrodna građevina sa petougaonom apsidom i zvonikom na zapadnoj strani. Zapadna, južna i severna fasada dekorisane su plitkim pilastrima sa kapitelima.

Na zapadnoj strani iznad kapitela je zabat, tako da plastični dekor podseća na antički hram.
Ikonostas, tronove i pevnice slikao je jedan od najznačajnijih srpskih slikara epohe klasicizma – Arsenije Teodorović 1806. godine. Ikone na ikonostasu razvijenog ikonografskog programa spadaju u njegova ranija dela za koje se smatra da su jedna od najboljih radova ovog majstora u Vojvodini.

Zidne slike radio je Nikola Aleksić 1864. godine. Oslikani su svodovi, severni i južni zid crkve. Tematika je uobičajena za period kada slike nastaju – teme iz Starog i Novog zaveta, ali i teme iz nacionalne istorije, koje u vreme pojave romantizma u srpskoj umetnosti počinju da dobijaju sve veći značaj. Zbog toga se slikarstvo Nikole Aleksića u Melencima može okarakterisati kao relativno tradicionalno u likovnom izrazu, ali moderno u ikonografskom smislu. Međutim za ,,Hristov grob” retko i izuzetno slikarsko delo autor nije identifikovan.
Pored ikonostasa, crkva ima i bogatu riznicu sakralnih predmeta, vrednih tvorevina primenjene umetnosti, koju su popunili i priložnici i darodavci.

KAPELA NA GROBLJU

Nadgrobna kapela na groblju građena je za porodicu Dimitrijević po projektu arhitekte Vladimira Nikolića 1895. godine. Kapela ima osnovu u obliku grčkog krsta, a nad središnjim prostorom podignuta je visoka kupola.

Fasade su polihromno obrađene naizmeničnim korišćenjem žute i crvene opeke.
Kapela je građena u duhu istoricizma sa pretežnim obeležjem tradicionalne srpske srednjevekovne arhitekture. Ikone na ikonostasu slikao je Uroš Predić, a zidne slike u pandantifima i konhi apside možda je radio neki drugi slikar po Predićevim nacrtima.

VETRENJAČA

Bošnjakova vetrenjača ili mlin na vetar podignuta je na periferiji sela, kraj puta za Bašaid, 1899. godine. Zidana je u kombinaciji opeke i ćerpiča u obliku zarubljene kupe na kojoj je kupasti krov od šindre. Kroz pokretni krov, koji se može „virati“ je nekada prolazila masivna osovina sa krilima za hvatanje vetra, koji je ujedno bio i pogon za pokretanje mehanizma. Krila sada nedostaju, a drveni mehanizam je u velikoj meri oštećen. Unutrašnji prostor je podeljen na prizemlje, dva sprata i potkrovlje, a povezan je unutrašnjim stepeništem. U tavanskom prostoru i gornjem spratu nalazila se konstrukcija, dok su na prvom spratu tri para kamena za mlevenje žita. U prizemlju je bilo isto toliko sanduka u koje je olucima dospevalo brašno.

Iako je od strane Pokrajinskog zavoda zgrada vetrenjače kompletno obnovljena 1971. godine (osim obnove delova mehanizma mlina), nakon više od trideset godina nekorišćenja, objekat vetrenjače pretrpeo je znatna oštećenja. Postojala je opasnost od totalnog rušenja, te se ukazala potreba za hitnim konzervatorskim radovima na sanaciji konstrukcije i restauraciji oštećenih delova.

Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin izradio je projektno-tehničku dokumentaciju rekonstrukcije i statičke sanacije, na osnovu koje su dodeljena sredstava za radove od Ministarstva kulture Republike Srbije. Radovi su izvođeni tokom 2007. godine u dve faze. Prvom fazom obuhvaćeni su radovi na sanaciji temelja i zidova, a drugom fazom izvršena je sanacija krovne konstrukcije i postavljanje novog krovnog pokrivača od šindre, čime je sprečeno urušavanje ovog retkog primera narodnog graditeljstva.

ZRENJANIN

Da bi upoznali neki grad treba da se poseti njegovo staro jezgro. U tom delu Zrenjanina se nalazi skup atraktivnih građevina, od kojih je većina podignuta tokom XIX i početkom XX veka, kao što su zgrada Opštine, sada Gradske uprave u baroknom stilu, Rimokatolička katedrala (sa čuvenim orguljama), elegantna bela Reformatska crkva, Gradska biblioteka, spomenik kralju Petru Prvom Karađorđeviću. Najstarija građevina je Uspenski pravoslavni hram iz 1746. godine. Tu je i jedinstveno šetalište duž gradskih jezera, nastalih pregrađivanjem napuštenog toka reke Begej i deset mostova.

Pet kilometara od centra Zrenjanina nalazi se kupalište „Peskara“ na tri jezera, nastala usled dugogodišnje eksploatacije peska. Može se posetiti dvorac Kaštel u selu Ečka. Građen je u engleskom stilu, u periodu od 1816. do 1820.godine. Dvorac je podigla porodica Lazar, a na svečanom otvaranju svirao je Franc List. Danas je ovo staro zdanje potpuno renovirano i pretvoreno u objekat koji će svojim gostima pružiti nezaboravan odmor u autentičnom ambijentu. Celokupno zdanje okružuje velelepni park.

Carska bara je specijalni rezervat prirode, smešten između tri grada, Zrenjanina, Beograda i Novog Sada. To je sistem vodenih ekosistema sa trakama trske i ševara, stepa i vrbaka. Prostor Carske bare karakteriše gusto istkan ćilim reka, kanala, jezera i bara, dok se boje smenjuju od plavih jezera, preko zelenih i smeđih šuma, sve do bledo-žute i bele boje slatina. Ovaj prostor karakterišu meandri Starog Begeja koji sužavaju i skraćuju bare – sve više nagnute u odnosu na dno rečnog korita.